SOWA OPAC : Miejska Biblioteka Publiczna w Zakopanem

Film

DVD

W koszyku

oceń

Ziemia obiecana [Film] / Zespół Filmowy "X"; reżyseria, scenariusz Andrzej Wajda ; kierownictwo produkcji Barbara Pec-Ślesicka, Janina Krassowska. - Wrocław : Filmostrada, [2019]. - 1 dysk optyczny (DVD) (179 min) : dźwiękowy, kolorowy ; 12 cm.

(Klasyka Polskiego Kina Cyfrowa Rekonstrukcja)

Autor

Wajda Andrzej (1926-2016). Reżyseria. Pec-Ślesicka Barbara (1936-2020). Produkcja Krassowska Janina. Produkcja Sobociński Witold (1929-2018). Zdjęcia Kłosiński Edward (1943-2008). Zdjęcia Dybowski Wacław (1929-1984). Zdjęcia Kilar Wojciech (1932-2013). Kompozytor Olbrychski Daniel (1945- ). Wykonanie Pszoniak Wojciech (1942-2020). Wykonanie Seweryn Andrzej (1946- ). Wykonanie Jędrusik Kalina (1930-1991). Wykonanie Nehrebecka Anna (1947- ). Wykonanie Dykiel Bożena (1948- ). Wykonanie Szalawski Andrzej (1911-1986). Wykonanie Igar Stanisław (1918-1987). Wykonanie Pieczka Franciszek (1928- ). Wykonanie Opaliński Kazimierz (1890-1979). Wykonanie

Forma i typ

Filmy i seriale

Przynależność kulturowa

Film polski

Temat

Reymont, Władysław Stanisław (1867-1925). Awans społeczny Kapitalizm Przedsiębiorcy Robotnicy Włókiennictwo Łódź (woj. łódzkie)

Gatunek

Adaptacja filmowa Film fabularny Film historyczny Film obyczajowy

Koniec XIX wieku. Łódź, centrum rodzącego się polskiego włókiennictwa. Troje przyjaciół: Polak- Karol Borowiecki, Niemiec- Maks Baum i Żyd- Moryc Welt, pragnie założyć fabrykę włókienniczą w Łodzi. Stosują różne chwyty wymuszane przez bezwzględnych łódzkich potentatów bawełny. Po pożarze świeżo zbudowanej przędzalni ich drogi rozchodzą się. Karol sprzeniewierza się szlacheckim ideałom, zrywa narzeczeństwo z Anką, by przez ślub z Madą Müeller, córką największego fabrykanta Müllera, objąć we władanie najpotężniejszy łódzki kapitał. Filmowa adaptacja powieści Władysława Reymonta będąca epickim obrazem konfliktów kapitalistycznej Łodzi końca XIX w.

zob. w.bibliotece.pl

Status dostępności:

Mediateka

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. F/O (1 egz.)

Strefa uwag:

Uwaga ogólna

Tytuł z ekranu tytułowego.

Uwaga dotycząca osób związanych z dziełem

Zdjęcia Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski ; muzyka Wojciech Kilar.

Uwaga dotycząca uczestników/wykonawców

Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Kalina Jędrusik, Anna Nehrebecka, Bożena Dykiel, Andrzej Szalawski, Stanisław Igar, Franciszek Pieczka, Kazimierz Opaliński.

Uwaga dotycząca wymagań systemowych

Dźwięk: Dolby Digital 2.0; obraz: 16:9.

Uwaga dotycząca języka

Ścieżka dźwiękowa polska, napisy angielskie.

Uwaga dotycząca nagrody

MFF w Chicago "Złoty Hugo", 1975.

MFF w Gdyni "Złote Lwy", 1975.

MFF w Moskwie Złoty Medal, 1975.

Recenzje:

Wajda dał w swoim filmie przejmujący obraz wyłaniającego się nowego świata, świata kapitalistycznego, który u swego zarania jest okrutny, nieokrzesany, "nieucywilizowany, surowy, prawdziwszy, jakby będący emanacją samej natury człowieka". Przebudowaniu ulega cała struktura postrzegania rzeczywistości. Początku i końca dnia już nie wyznacza wschód i zachód słońca, ale przyjście i wyjście robotników z fabryki, a upływ czasu jest odmierzany stukotem maszyn. (...) Zmianie ulega także cały kodeks etyczny. Uczciwość, współczucie, honor i wszelkie inne wartości, które tradycyjnie wiąże się z pojęciem człowieczeństwa są tutaj oznaką słabości; ludzie, którzy nadal próbują im hołdować są skazani na przegraną w walce o przetrwanie w wielkim, dymiącym i groźnym molochu. Teraz liczy się spryt, bezwzględność, brak skrupułów a przede wszystkim pieniądze, pieniądze, pieniądze. One przestają być środkiem, a stają się celem samym w sobie.
W takim świecie człowiek przestaje być człowiekiem, a staje się trybem w maszynie, który służy jedynie do nabijania kabzy nielicznej grupie finansjery. Informują nas o tym pierwsze minuty filmu w dialogu Borowieckiego i Horna (gdy Horn dostaje reprymendę, za to, że chciał pomóc kobiecie, której mężowi maszyna urwała głowę.
Ten film jest dlatego taką gorzką pigułką do przełknięcia dla Polaka, gdyż najgorszą świnią w całym filmie jest właśnie Polak – Borowiecki. Jest zimnym, zepsutym draniem, którego postać jest tak skonstruowana, że po prostu nie sposób go lubić i Wajda jest bardzo konsekwentny w kreowaniu tego wizerunku. Jest jeden moment w filmie, kiedy wydaje się nam, że pokaże on "ludzką twarz"; to scena, kiedy w fabryce zdarzył się wypadek; ludzie patrzą ze zgrozą na tragedię konającego człowieka, Borowiecki podchodzi do kobiety (prawdopodobnie żony poszkodowanego), kładzie jej rękę na ramieniu i, kiedy spodziewamy się słów pocieszenia, słyszymy... "Do maszyn!". I jeszcze jakby tego było mało (Wajda, ty sadysto!) po chwili dodaje ze złością "Tyle materiału na nic!". Potem jeszcze parokrotnie da dowody na brak szacunku wobec ludzkiego życia (gdy Anka chce pomóc rannemu pracownikowi usłyszy od narzeczonego "Niech zdycha z Panem Bogiem" i w finałowej scenie rozkazu strzelania do robotników). Ale jest jednak coś uderzającego w tej postaci. On jest po prostu brutalnie szczery. Inni (Bucholc, Grünspan) próbują ukryć swój cynizm za maską pozorów czy za wyższymi racjami. Borowiecki niczego nie udaje; jest świadom mechanizmów rządzących "nowym światem", godzi się na nie bez oporu i nie próbuje nikomu wmawiać, że robi coś dla wyższych celów, ani że liczą się dla niego takie wartości jak ojczyzna, tradycja (którą postrzega jako przeszkodę, którą należy odrzucić), rodzina (gdyby jego ojciec posiadał majątek, bez skrupułów ubezwłasnowolnił by go, aby "położyć łapę na kasie"), Bóg. Ale i to się zmieni. W końcowych scenach niesie na rękach swojego syna, ubranego w sarmacki strój (nagle zachciało mu się zgrywać szlachcica i sobiepana, chodź wszyscy wokół wiedzą, że jest zwykłą sprzedajną dz...), a to, co się najbardziej rzuca w oczy to rudy kolor jego włosów (jak wiadomo rudy jest symbolem fałszywości). Grozę tej scenie dodają jeszcze kłaniający się mu w pas ludzie, a między innymi Stein (co do którego mamy nadzieję, że jednak "się uratuje"). Przyznam się szczerze, że właśnie te sceny zrobiły na mnie większe wrażenie, niż chwilę późniejszy rozkaz strzelania. Jest to obraz jego ostatecznego upadku.
Borowiecki przegrał na wszystkich frontach; jako kapitalista (aby mieć fabrykę musiał "się sprzedać" bogatej i głupiej Madzie – owacje na stojąco dla Bożeny Dykiel), jako romantyczny kochanek (j.w.), ale przede wszystkim jako człowiek. Wobec aktu wydania rozkazu strzelania do robotników mamy poczucie, że nie ostanie się już nawet przyjaźń. Trzej bohaterowie, zawsze pokazywani w kadrze na tej samej odległości, po usłyszeniu "wyroku" odsuwają się. Nawet ten najjaśniejszy akcent w jego nędznym życiu, czyli dwaj przyjaciele, nie wytrzyma tej próby.
W filmie jest oczywiście wiele wątków pobocznych – między innymi postać Kesslera, obleśnego erotomana, który wykorzystuje swoją pozycję, aby zmuszać robotnice do seksu; Trawiński – szlachcic, który chcąc być uczciwym fabrykantem, traci wszystko i kończy śmiercią samobójczą; Horn – może dobrze, że nie pokazano jego dalszych losów, bo jest na wskroś pozytywną postacią, a skończył niechybnie jako komunista; no i oczywiście dwójka przyjaciół Borowieckiego: Maks, sentymentalny Niemiec, podkochujący się skrycie w Ance i Moryc, który mimo niewątpliwego zaślepienia wizją wielkich pieniędzy jest sympatyczny i zabawny (chociaż w scenie z Grünspanem, gdy przyszedł mu oznajmić, że nie odda mu długu, powiało grozą – ta nagła zmiana osobowości została nawet zasygnalizowana zmianą nakrycia głowy i sposobu mówienia; całe szczęście chwilę później Moryc wraca do swojego melonika).
Jedną z postaci jest także samo miasto Łódź, mające dwa oblicza – brudnych suteren, gdzie mieszkają robotnicy i pięknych pałaców finansjery, a w tle dymiące kominy i warkot maszyn.
Mimo iż film powstał w 1974 (a powieść przeszło 100 lat temu), nadal uderza nas swoją brutalną wizją rzeczywistości i bezkompromisowością w odzieraniu nas ze złudzeń, co do natury człowieka i stosunków międzyludzkich. Wajda próbuje nam pokazać, że świat, w którym przestaje liczyć się człowiek, zamienia się w prawdziwe piekło na ziemi. Pieniądz nie jest czymś, na gruncie czego można zbudować jakiś system etyczny, a bez tego "hamulca" dajemy upust swojej najbardziej ciemnej, zwierzęcej naturze. Spróbujcie żyć w takim świecie.